SHEE วารสารฉบับที่ 1 ปี 2025 (Full Version)
วารสาร SHEE journal ในฉบับนี้จึงมาใน theme เรื่อง Fostering professionalism in health science education โดยทีมงานได้รวบรวมบทความจากอาจารย์ผู้เชี่ยวชาญ มีความสนใจและประสบการณ์ในการสอน professionalism มาหลายบทความ โดยมุ่งหวังว่าเนื้อหาในวารสารฉบับนี้จะช่วยสร้างความรู้ ความเข้าใจในการจัดการเรียนการสอน ที่จะช่วยส่งเสริม professionalism ในหลักสูตรที่ท่านผู้อ่านเกี่ยวข้องอยู่ได้ เนื้อหาที่น่าสนใจ อาทิ พัฒนาการของ professionalism ในสังคมจากอดีตสู่ยุคดิจิตัล, แนวทางการสอน professionalism ในหลักสูตร, การประเมิน professionalism, การเรียนรู้จากครูต้นแบบ (role model) ในส่วนของ Educational movement ผมเองก็ได้นำเสนอแนวทางในการพัฒนาการสอน professionalism ในบริบทโรงเรียนวิทยาศาสตร์สุขภาพในประเทศไทย นอกจากนี้ใน คอลัมน์ Students’ voice ก็มีการสัมภาษณ์นักศึกษาที่หลากหลาย ที่แสดงให้เห็นมุมมองของนักศึกษาต่อการเรียนการสอน professionalism ในไทย ในคอลัมน์ SHEE sharing ก็มีการนำเสนอบทความการวิจัยคุณภาพที่แสดงให้เห็นถึงปัจจัยสนับสนุน รวมถึงอุปสรรคในการพัฒนา professionalism ที่นำไปสู่การเกิดพฤติกรรมที่แสดงการขาดความเป็นมืออาชีพ
Author: SHEE
Downloads: 63
Issue1/2025-01 Executive talk
Professionalism หรือ ความเป็นมืออาชีพ เป็นคำที่ได้รับการกล่าวถึงในวงการแพทยศาสตรศึกษามาเป็นเวลานานมาก แต่เป็นคำที่ได้รับการตีความหมายที่หลากหลาย แพทย์แต่ละคนก็จะมีมุมมองต่อคำนี้ที่ต่างกันพอสมควร ซึ่งการมีความเข้าใจที่ไม่ตรงกันนี้เป็นความท้าทายในการจัดการเรียนการสอนในเรื่องนี้พอสมควร นอกจากนี้การส่งเสริมการสอนในเรื่องนี้ยังมีความท้าทายในระดับอาจารย์ผู้สอนจำนวนไม่น้อยที่ไม่แน่ใจว่าการสอนสิ่งที่เป็นนามธรรมนี้ สามารถสอนได้หรือไม่ และควรสอนอย่างไร รวมถึงการวัดผลการเรียนรู้ด้านนี้ควรทำอย่างไร ผมขอเชิญชวนทุกท่านมาหาคำตอบในวารสารฉบับนี้กันครับ
Author: รศ. ดร. นพ.เชิดศักดิ์ ไอรมณีรัตน์
Downloads: 2
Issue1/2025-02 Tracing the roots: How the concept of professionalism in medicine has evolved over time ตามรอยรากฐาน
บทนำ
คำว่า “professionalism” เริ่มมีผู้สนใจและใช้คำนี้มากขึ้นอย่างมีนัยสำคัญตั้งแค่ ค.ศ. 1960 จนถึง ค.ศ. 20191 อีกทั้งในวงการแพทย์ก็มีการพูดถึงเรื่อง professionalism อยู่บ่อยครั้ง ตั้งแต่เรื่องความหมาย คำจำกัดความ วีธีจัดการเรียนการสอน ไปจนถึงการประเมินผล ย้อนกลับไปตอนผู้เขียนเป็นอาจารย์แพทย์ใหม่ ๆ ช่วงที่ได้รับมอบหมายให้ไปคุมสอบ OSCE ในใบประเมินก็ยังมีเรื่อง professionalism เป็นเกณฑ์การให้คะแนนในช่องสุดท้าย ในตอนนั้นผู้เขียนยังไม่เข้าใจความหมายของคำคำนี้และไม่ทราบว่าจะให้คะแนนอย่างไรดี ต่อมาเมื่อได้รับทุนการศึกษาให้ไปเรียนต่อด้านแพทยศาสตรศึกษา ในต่างประเทศจึงได้ถามเพื่อนแพทย์ชาวต่างชาติว่า professionalism หมายถึงอะไร มีองค์ประกอบอะไรบ้าง เพื่อนทำหน้าแปลกใจที่ผู้เขียนซึ่งเป็นคนไทยไม่รู้จักและไม่เข้าใจความหมายของคำนี้ แต่ที่น่าประหลาดใจยิ่งกว่า คือเพื่อนก็ไม่สามารถอธิบายความหมายและองค์ประกอบของ professionalism ให้ผู้เขียนเข้าใจได้เช่นกัน
Author: นาวาอากาศโทนายแพทย์อรรถสิทธิ์ ดุลอำนวย
Downloads: 4
Issue1/2025-03 Integrating Medical Professionalism into Curriculum
บทความนี้เป็นภาพกว้างของเรื่อง professionalism ในทางแพทยศาสตรศึกษา โดยเนื้อหาประกอบด้วยส่วนที่จับประเด็นจากบทความวิชาการที่สำคัญในเรื่องดังกล่าว ร่วมกับข้อคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียน มุ่งหวังให้ผู้อ่าน ทั้งที่เป็นอาจารย์ผู้สนใจเกี่ยวกับเรื่อง professionalism หรือผู้บริหารด้านการศึกษาที่ดูแลโครงสร้างหลักสูตร เกิดความตระหนักรู้และได้รับการกระตุ้นความสนใจเกี่ยวกับ professionalism มากพอที่จะไปศึกษาเพิ่มเติมด้วยตนเองในภายหลัง
Author: ผศ. นพ.มาโนช โชคแจ่มใส
Downloads: 4
Issue1/2025-04 Assessment of professionalism in health science
ความเป็นวิชาชีพ (Professionalism) ของบุคคล สามารถปลูกฝัง พัฒนา เปลี่ยนแปลงได้ ในระหว่างการศึกษาทั้งระดับก่อนและหลังปริญญา ความเป็นวิชาชีพกำหนดพฤติกรรมที่แสดงออกของบุคคลได้ การประเมินความรู้ความสามารถ ทักษะหัตถการทางการแพทย์ของบุคลากรวิชาชีพสุขภาพได้ถูกให้ความสำคัญและใช้แพร่หลายอย่างเป็นระบบ แต่การประเมินความเป็นวิชาชีพของบุคลากรวิชาชีพสุขภาพ ยังขาดการประเมินที่เป็นระบบเป็นแบบแผน บางสถาบันมีการกำหนดจรรยาบรรณวิชาชีพ ระบุพฤติกรรมที่เป็นความผิดทางวินัย พฤติกรรมที่พึงประสงค์หรือพฤติกรรมไม่พึงประสงค์ เป็นแนวปฏิบัติในนักศึกษาแพทย์หรือบุคลากรวิชาชีพสุขภาพประพฤติปฏิบัติตาม ซึ่งการจัดทำหรือตั้งความคาดหวัง (set expectation ) ของพฤติกรรมที่แสดงความเป็นวิชาชีพ และให้โอกาสนักศึกษาแพทย์หรือบุคลากรได้แสดงออกขณะศึกษาและปฏิบัติงานเป็นสิ่งจำเป็นแต่ยังไม่เพียงพอ จำเป็นต้องมีการประเมินความเป็นวิชาชีพร่วมด้วยเสมอ หากขาดการประเมินแล้วจะไม่สามารถพัฒนาความเป็นวิชาชีพของบุคคลนั้นได้เลย และหากไม่มีการประเมิน บุคคลทั่วไปมักจะไม่มีการปฏิบัติตามกฏระเบียบ ข้อบังคับ แนวปฏิบัติที่ได้ประกาศหรือตั้งความคาดหวังไว้ ดังนั้นแล้วหากขาดการประเมินความเป็นวิชาชีพ แม้มีความพยายามสอนปลูกฝัง ฟูมฟักความเป็นวิชาชีพนานมากเท่าใด อาจไม่ประสบผลสำเร็จ ไม่สามารถช่วยให้เกิดการพัฒนาความเป็นวิชาชีพได้ ทุกสถาบันควรจัดให้มีการประเมินความเป็นวิชาชีพอย่างเป็นระบบและมีความเหมาะสม
Author: รศ. ดร. พญ.ปองทอง ปูรานิธี
Downloads: 3
Issue1/2025-05 การเป็นแบบอย่าง (Role Modeling)
ความสำคัญ
การเป็นแบบอย่าง (role model) คือ การที่คน ๆ หนึ่งชื่นชมและยึดถือคนอีกคนหนึ่งเป็นแบบอย่างในการดำรงตนหรือปฏิบัติ การสอนโดยการเป็นแบบอย่าง (role modeling) เป็นการสอนที่มีมาอย่างช้านานในวงการแพทย์และสาธารณสุข เป็นการสอนที่ทรงประสิทธิภาพโดยเฉพาะในการสอนเจตคติ (attitude) และวิชาชีพนิยม (professionalism) มีงานวิจัยจำนวนมากที่สนับสนุนว่าการเป็นแบบอย่างที่ดีมีผลอย่างมากต่อผู้เรียน และในทางตรงกันข้าม การเป็นแบบอย่างที่ไม่ดีก็ส่งผลร้ายเช่นกัน
Author: ศ.นพ.สุพจน์ พงศ์ประสบชัย
Downloads: 3
Issue1/2025-06 Message from Deputy Dean
ขณะนี้เป็นเวลา 72 ชั่วโมงหลังเหตุการณ์แผ่นดินไหวใหญ่ที่ประเทศเมียนมาซึ่งส่งผลกระทบต่อประเทศไทยไม่มากก็น้อย ผมขอเป็นกำลังใจและส่งแรงใจให้กับบุคลากรทางการแพทย์ ผู้ป่วย และครอบครัวมา ณ ทีนี้
ในช่วงที่ผ่านมามีความคืบหน้าหลายอย่างด้านการศึกษา มาเล่าสู่กันฟังในครั้งนี้ ดังนี้ครับ
Author: รศ. นพ.ตรีภพ เลิศบรรณพงษ์
Downloads: 3
Issue1/2025-07 Students' voice
ในบทความ Students’ voice ผู้เขียนได้รวบรวมข้อมูลมาจากตัวแทนผู้เรียน ซึ่งเป็นนักศึกษาในระบบการศึกษาวิทยาศาสตร์สุขภาพชั้นปีต่างๆ เพื่อให้ผู้อ่านทุกท่านได้เข้าใจถึงมุมมองของผู้เรียนต่อคำว่า “ความเป็นมืออาชีพทางการแพทย์ (professionalism)” ตลอดจนมุมมองของผู้เรียนต่อหลักสูตร ในแนวทางการปลูกฝังค่านิยมความเป็นมืออาชีพทางการแพทย์ ทั้งนี้เพื่อให้ผู้อ่านสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการจัดการเรียนการสอนการเรียนการสอนการศึกษาวิทยาศาสตร์สุขภาพเพื่อให้ผู้เรียนมีความเป็นมืออาชีพทางการแพทย์มากขึ้น โดยจะสอบถามผู้เรียนผ่านคำถาม ดังต่อไปนี้
Author: นพ.ธนภัทร ประกายรุ้งทอง
Downloads: 3
Issue1/2025-08 เชิด-ชู
ในการประชุมแพทยศาสตรศึกษาแห่งชาติ ครั้งที่ 10 (National Congress on Medical Education 2024 – NCME 2024) ซึ่งจัดขึ้นเมื่อวันที่ 25-27 พฤศจิกายน พ.ศ. 2567 ได้มีการมอบรางวัลเชิดชูเกียรติในฐานะผู้อุทิศตนเพื่อประโยชน์สูงสุดด้านแพทยศาสตรศึกษา (The Medical Education Lifetime Achievement Award) ให้แก่ ศาสตราจารย์เกียรติคุณ นายแพทย์อาวุธ ศรีศุกรี อาจารย์มีประวัติการทำงานที่โดดเด่น โดยเคยดำรงตำแหน่ง คณบดีคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ (พ.ศ. 2520 - 2525) และต่อมาเป็น อธิการบดีมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ (พ.ศ. 2528 - พ.ศ. 2532) นอกจากนี้อาจารย์ยังมีบทบาทสำคัญในการพัฒนาการศึกษาแพทยศาสตร์ของไทยโดยเฉพาะในช่วงก่อตั้งและพัฒนา กสพท (กลุ่มสถาบันแพทยศาสตร์แห่งประเทศไทย)
ในวารสารฉบับนี้ทางทีมงานได้เกียรติอย่างสูงสุดในการสัมภาษณ์ ศาสตราจารย์เกียรติคุณ นายแพทย์อาวุธ ศรีศุกรี เนื่องในโอกาสได้รับรางวัลที่สะท้อนถึงบทบาทอันทรงคุณค่าในฐานะครูแพทย์ที่อุทิศตนต่อวงการแพทยศาสตรศึกษามานานหลายทศวรรษ และอาจารย์ยังได้แบ่งปันประสบการณ์กว่า 60 ปี จุดริเริ่ม จนไปถึงการฉายภาพอนาคตแพทยศาสตรศึกษาในอนาคตให้พวกเราได้รับฟังกัน
Issue1/2025-09 สับ สรรพ ศัพท์
1.Professional identity formation
การสร้างอัตลักษณ์ทางวิชาชีพ(Professional identity formation) เป็นกระบวนการสร้างลักษณะเฉพาะทางวิชาชีพของบุคคล โดยคุณค่า บรรทัดฐาน และลักษณะต่างๆของวิชาชีพ จะถูกซึมซับเข้าสู่ตัวบุคคลเมื่อเวลาผ่านไป ส่งผลให้บุคคลนั้นมี แนวความคิด ความรู้สึก และการกระทำ เหมือนกับบุคคลในวิชาชีพเดียวกันที่ปฏิบัติงานในสังคม การสร้างอัตลักษณ์ทางวิชาชีพระหว่างการเรียนการสอน สามารถส่งเสริมความเป็นมืออาชีพ(Professionalism) ให้แก่ผู้เรียนได้ โดยการที่จะมีอัตลักษณ์ทางวิชาชีพได้นั้นอาศัยปฏิสัมพันธ์ระหว่างบุคคลกับสภาพแวดล้อมผ่าน อิทธิพลจากปัจจัยต่างๆ เช่น ประสบการณ์ทางการศึกษา และวัฒนธรรมของวิชาชีพ กระบวนการนี้เป็นกระบวนการตลอดชีวิตที่เริ่มต้นตั้งแต่ก่อนเข้าเรียนในโรงเรียนแพทย์และ ดำเนินต่อไปตลอดเส้นทางอาชีพ
การสร้างอัตลักษณ์ทางวิชาชีพ มีหลักการสำคัญอยู่ 5 ข้อ ได้แก่
Author: นพ.ปุญญภัทร มาประโพธิ์, นพ.ฌาณ จิตรนำทรัพย์
Downloads: 5
Issue1/2025-10 Education movement: How to improve professionalism teaching in Thai health science schools
จากบทความต่างๆที่ผมและผู้เขียนหลายท่านได้นำเสนอในวารสารฉบับนี้ ผู้อ่านทุกท่านคงเห็นถึงความสำคัญของการสอนความเป็นมืออาชีพให้แก่นักศึกษาในหลักสูตรวิทยาศาสตร์สุขภาพ รวมถึงเห็นเทคนิค วิธีการต่างๆในการสอนและประเมินความเป็นมืออาชีพในผู้เรียนพอสมควร สิ่งที่อาจารย์พึงตระหนักคือในปัจจุบันมีการสอนความเป็นมืออาชีพให้แก่นักศึกษาวิทยาศาสตร์สุขภาพในไทยไม่มากนัก ส่วนใหญ่ทำแบบไม่เป็นระบบ และหลายครั้งวิธีการที่อาจารย์พยายามใส่ความเป็นมืออาชีพเข้าไปในการสอน ก็เป็นวิธีที่ไม่ค่อยเหมาะสมนัก (เช่นดุว่า ทำให้ขายหน้า หรือพูดเปรยๆแบบไม่ชัดเจน) ทำให้นักศึกษารู้สึกเบื่อหน่าย และบางครั้งก็ไม่เกิดการเปลี่ยนพฤติกรรมไปในทางที่ดีขึ้น ดังนั้นสิ่งที่สำคัญอีกส่วนหนึ่งคือการบริหารจัดการหลักสูตร และ สภาพแวดล้อมของหลักสูตรให้เอื้อต่อการพัฒนาความเป็นมืออาชีพในผู้เรียน ในบทความนี้ผู้เขียนขอเสนอแนะแนวทางที่โรงเรียนวิทยาศาสตร์สุขภาพไทย สามารถใช้เพื่อส่งเสริมการเรียนการสอนความเป็นมืออาชีพให้แก่ผู้เรียนครับ
Issue1/2025-11 SHEE sharing
SHEE Sharing: ‘Professionalism lapses in health professions training: Navigating the ‘Yellow Card’ moments for transformative learning’
ในบทความนี้ผู้เขียนได้นำเสนอบทความวิจัยเรื่อง “Professionalism lapses in health professions training: Navigating the ‘Yellow Card’ moments for transformative learning ซึ่งตีพิมพ์ในวารสารวิชาการ Medical Education
Professionalism หรือ ความเป็นมืออาชีพทางการแพทย์ นั้นเป็นองค์ประกอบสำคัญที่ทำให้คนเป็นแพทย์ได้อย่างสมบูรณ์นอกเหนือไปจาก ความรู้และทักษะ ซึ่งสังคมปัจจุบันให้คุณค่ากับสิ่งนี้มากขึ้นเรื่อยๆ การเรียนการสอนเรื่อง ความเป็นมืออาชีพนั้นมีความท้าทาย เพราะเป็นเรื่องซับซ้อนและขึ้นกับบริบทที่หลากหลาย
ต้องพัฒนาในระยะยาวควบคู่ไปกับการให้นักศึกษาซึมซับอัตลักษณ์ทางวิชาชีพ (professional identity formation) และปรับเปลี่ยนมโนทัศน์ (transformative process) ทางวิชาชีพให้เหมาะสมกับบริบทนั้น ในขณะเดียวกันบรรทัดฐานทางสังคมเองก็มีความเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา ซึ่งทางผู้วิจัยพบว่าปัจจุบันมีพฤติกรรมที่ขาดความเป็นมืออาชีพเพิ่มมากขึ้น
Author: พญ.ภควรรณ ลีลาธุวานนท์, ดร. นพ. ฐนิตย์ นันทนาทรัพย์
Downloads: 1
Issue1/2025-12 SHEE Research
ในสถานการณ์ตัดสินการนำเสนอผลงานวิจัยที่มีคณะกรรมการ จำนวน 3 ท่าน ถ้าพบว่าคะแนนที่กรรมการแต่ละท่านให้นั้นมีความแตกต่างกันมาก เช่น กรรมการท่านที่หนึ่งให้ 9 คะแนน ท่านที่สองให้ 3 คะแนนในการนำเสนอผลงานวิจัยชิ้นเดียวกัน ท่านคิดว่าการตัดสินนี้อาจขาดความน่าเชื่อถือหรือไม่ ถ้าผู้นำเสนอการวิจัยได้รับข้อมูลป้อนกลับจากผู้ประเมินที่มีความเห็นไปในทิศทางที่ไม่สอดคล้องกัน ผลการประเมินจากผู้ประเมินท่านใดจะมีความน่าเชื่อถือมากกว่ากัน จากสถานการณ์ดังกล่าวจึงเป็นที่มาของการตรวจสอบความสอดคล้องหรือความน่าเชื่อถือระหว่างผู้ประเมินซึ่งเป็นเรื่องที่สำคัญ ผู้เขียนบทความจึงได้กล่าวถึงใน SHEE research ครั้งนี้
Author: อ.ดร.ปาริชาต อภิเดชากุล
Downloads: 1
Issue1/2025-13 Click&Go with technology: Redefining the Roles of Educators in the AI Era
ใน Click&Go with Technology ของวารสารฉบับนี้ มีการเปลี่ยนแปลงจากเดิม ที่เป็นหัวข้อเกี่ยวกับการนำเสนอเทคโนโลยีหรือแอปพลิเคชันที่น่าสนใจ ซึ่งผู้อ่านสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการทำงานหรือการเรียนการสอนได้ ในฉบับนี้จะเป็นรูปแบบใหม่ โดยเป็นเรื่องเกี่ยวกับมุมมองเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) ที่จะเข้ามามีส่วนร่วมในการเรียนการสอนของทุกๆท่านไม่มากก็น้อย ทางผู้เขียนมีจุดประสงค์อยากเปิดมุมมองใหม่ๆในแง่มุมเกี่ยวกับ “บทบาทที่แท้จริงของผู้สอนในโลกที่ AI มีอิทธิพลสูง” เพื่อให้ทุกท่านได้มีมุมมองที่หลากหลาย สามารถนำหลักการไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันได้ในฐานะครูผู้สอน โดยวารสาร SHEE journal หลังจากฉบับนี้เป็นต้นไป ในบท Click&Go with Technology จะมีการนำเสนอผู้อ่านสลับรูปแบบเนื้อหาระหว่างเทคโนโลยีที่น่าสนใจอย่างที่ได้จัดทำในช่วงที่ผ่านมากับแนวความคิดเกี่ยวกับเทคโนโลยีที่ผู้อ่านจะได้มุมมองหลากหลายยิ่งขึ้นและนำไปประยุกต์ใช้ ได้จริง โดยผู้จัดทำจะพยายามทำให้เนื้อหาของ Click&Go with Technology มีความสมดุลระหว่างสองรูปแบบดังที่ได้กล่าวไป
Issue1/2025-14 SHEE Podcast
ศูนย์ความเป็นเลิศด้านการศึกษาวิทยาศาสตร์สุขภาพ (SHEE) ได้นำเสนอ SHEE Podcast รายการที่รวบรวมสาระน่ารู้ด้านการศึกษาวิทยาศาสตร์สุขภาพ ผ่านการสนทนาที่เป็นกันเอง มาอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้ผู้ฟังสามารถเข้าถึงความรู้ทางด้านการศึกษาได้สะดวกและเข้าใจง่าย ในทุกวันศุกร์ที่ 2 และ 4 ของเดือน เวลา 20.00 น. ผ่านทางช่องทางต่างๆของศูนย์ SHEE
Issue1/2025 - Q&A
ร่วมกิจกรรม Q&A ส่งคำถามหรือข้อสงสัยในประเด็นที่เกี่ยวกับการศึกษาวิทยาศาสตร์สุขภาพหรือแพทยศาสตรศึกษา
