Page 10 - 1_2023 Journal_D10_2

1 Explore Disease & Illness

การด้้แลผู้้้ป่่วยอย่างเป่็นองค์รวมิเริ�มิต้นด้้วยการมิองผู้้้ป่่วยเป่็นมินุษย์คนห้นึ�ง ไมิ่ใช่โรค ๆ ห้นึ�ง คนไข้คน มิีป่ัญห้าว่าพอห้ยุด้กินเห้ล้าแล้วนอนไมิ่ห้ลับพอกินเห้ล้าก็ทำให้้ห้ลับได้้ไมิ่สุั�นจึงยังเลิกกินไมิ่ได้้ อยากนอนห้ลับได้้

ห้นึ�ง ห้ร่อเตียงห้นึ�ง จากเด้ิมิที�การเรียนการสุอนในโรงเรียนวิทยาศาสุตร์สุุขภาพให้้ความิสุำคัญกับการห้าป่ัญห้า โด้ยไมิ่ต้องอาศัยเห้ล้า
ด้้านความิเจ็บป่่วยเป่็นห้ลักซึ่ึ�งนำไป่สุ้่การวินิจฉัยโรคเท่านั�น แต่เมิ่�อเรามิองเห้็นผู้้้ป่่วยเป่็นมินุษย์ เราจะเข้าใจ
พฤติกรรมิต่าง ๆ ที�เป่็นองค์ป่ระกอบและทำให้้เกิด้ตัวโรคตามิมิา สุำห้รับห้ัวข้อนี� จึงอยากยกตัวอย่างให้้เข้าใจ Disease Disease and illness

ความิต่างระห้ว่างการรักษาที�มิองเฉพาะตัวโรค (disease) ซึ่ึ�งได้้จากการซึ่ักป่ระวัติ ตรวจร่างกาย สุ่งการสุ่บค้น
เพิ�มิเติมิ ค้่กับความิเจ็บป่่วย (illness) ซึ่ึ�งเป่็นความิร้้สุึกไมิ่สุบายกายไมิ่สุบายใจ ป่ระสุบการณ์์ความิเจ็บป่่วยที�เกิด้ Variceal UGIB 1 day 1 day Variceal UGIB 1 day

ขึ�นซึ่ึ�งทำให้้เกิด้ทุกข์ การให้้ความิสุำคัญกับความิเจ็บป่่วยทำให้้ การเรียนร้้ในการถูามิคำถูามิของผู้้้ป่่วยไมิ่วนอย้่ Alcoholic liver cirrhosis
เฉพาะแค่กับตัวโรค แต่ยังครอบคลุมิถูึงคำถูามิที�ทำให้้ได้้ยินได้้ฟัังในป่ระเด้็นความิเจ็บป่่วยมิากขึ�น ในที�นี�จึงอยาก Child-Pugh class C 2 years Alcoholic liver cirrhosis Child-Pugh 2 years
ขอยกตัวอย่าง Idea-Feeling-Function-Expectation Framework (IFFE Framework) เพ่�อให้้เห้็นภาพมิาก class C

ยิ�งขึ�น ผู้่านโจทย์ผู้้้ป่่วยสุมิมิติโรคเล่อด้ออกทางเด้ินอาห้ารท่านห้นึ�ง
Alcohol dependence with alcohol 5-6
Storytelling – Explcore Disease and illness withdrawal-induced insomnia years

ผู้้้ป่่วยชาย 45 ป่ี ช่�อสุมิชาย เป่็นโรคตับแข็งจากการด้่�มิสุุราเร่�อรัง (chronic alcoholism with liver cirrhosis)
ครั�งนี�มิาพบแพทย์ด้้วยป่ัญห้าอาเจียนเป่็นเล่อด้ ห้ลังด้่�มิเห้ล้า โด้ยไมิ่ยอมิมิาโรงพยาบาล สุมิชายเข้าออกโรง Sick distant couple relationship 1 year
พยาบาลด้้วยป่ัญห้าเร่�องนี� 3-4 ครั�งในช่วง 1 ป่ีที�ผู้่านมิา สุมิชายได้้รับการรักษาและอาการคงที� ท่านเป่็นแพทย์ Sense of being a family’s burden/

ไป่ตรวจผู้้้ป่่วยตามิป่กติ depression 1 year
IFFE Framework

Disease-oriented question Patient-oriented question Poor health literacy

- คุณ์ลุงยังกินเห้ล้าอย้่ไห้มิ - คุณ์ลุงเข้าโรงพยาบาลด้้วยกินเห้ล้าแล้วอาเจียนเป่็นเล่อด้ห้ลาย จากตัวอย่างด้ังกล่าว การเรียนการสุอนมิีการนำเคร่�องมิ่อห้ร่อ framework มิาช่วยเพ่�อให้้ในช่วงต้นของ
- คุณ์ลุงมิีอาการเช่น ถู่ายด้ำ ห้น้ามิ่ด้ ครั�งเลย คุณ์ลุงพอบอกห้มิอได้้ไห้มิว่าคุณ์ลุงคิด้ยังไงบ้างกับโรค การเริ�มิผู้้้เรียนมิีแนวทางและห้ลักการในการตั�งคำถูามิที�เป่็นร้ป่ธรรมิและครบถู้วน นอกเห้น่อจาก framework

รึเป่ล่า ที�คุณ์ลุงเป่็นอย้่ (idea) แล้วยังมิีกลไกอ่�น ๆ ที�ช่วยสุ่งเสุริมิองค์ป่ระกอบนี�เช่นกัน ได้้แก่ การมิีรายวิชาในห้ลักสุ้ตรที�จัด้การเรียนการสุอน
- คุณ์ลุงกินเห้ล้า อาเจียนเป่็นเล่อด้ออก - คุณ์ลุงเข้าออกโรงพยาบาลห้ลายครั�งแบบนี�ร้้สุึกยังไงบ้างครับ ตั�งแต่ระด้ับชั�นป่รีคลินิก โด้ยจัด้การเรียนการสุอนเป่็น narrative lecture เพ่�อให้้ผู้้้เรียนได้้มิีโอกาสุฟัังเร่�องราว
มิาครั�งที�เท่าไห้ร่แล้ว ลุงมิีความิคิด้จะเลิก (feeling) จากผู้้้ป่่วยและเห้็นว่าป่ัญห้าความิเจ็บป่่วยนั�นไมิ่ได้้มิีแค่เฉพาะกับตัวโรค แต่ยังตามิพ่วงมิาด้้วยความิเจ็บป่่วย และ

เห้ล้าบ้างไห้มิ - การใช้ชีวิตป่ระจำวันในช่วงนี�เป่็นอย่างไรบ้างครับ ป่ัญห้าในมิิติอ่�น ๆ มิากกว่าแค่ความิเจ็บป่่วยทางกาย ไป่จนถูึงการป่ระสุบความิสุำเร็จทางการรักษา เป่็นต้น
- ถู้ามิารอบห้น้าห้มิออาจจะช่วยไมิ่ได้้ มิีอะไรที�อยากทำแต่ทำไมิ่ได้้ไห้มิ (Function) 2

แล้วนะ ต้องมิาตามินัด้ห้มิอนะ โอเคไห้มิ - คุณ์ลุงอยากให้้ห้มิอช่วยอะไรไห้มิ / คุณ์ลุงมิีความิคาด้ห้วังยัง Understanding the Whole Person
ไงกับโรคที�คุณ์ลุงเป่็นอย้่ (Expectation) Disease และ illness เป่็นองค์ป่ระกอบที�เกิด้ขึ�นในผู้้้ป่่วยคนห้นึ�ง ๆ ทว่าไมิ่ได้้มิีแค่เฉพาะผู้ลกระทบ

จากตัวโรค (biology) แต่ยังมิีผู้ลกระทบจากสุภาวะทางใจ (psychology) และสุังคมิ (social) ด้้วยเช่นกัน โด้ย
ท่านถูามิป่ระเด้็นต่าง ๆ ด้้วย IFFE framework ผู้้้ป่่วยตอบท่านว่า ถูึงป่่วยยังไงห้มิอก็รักษาอย้่ด้ี ถูึงรักษาไมิ่ได้้ก็ เฉพาะในสุ่วน social ก็มิีองค์ป่ระกอบที�สุำคัญเช่นกัน ในที�นี�ขอแบ่งออกเป่็น 3 ห้มิวด้
ไมิ่เป่็นไร ยังไงก็ไมิ่มิีใครสุนใจ อาการสุบายด้ีมิากเลย ร้้สุึกขอบคุณ์ห้มิอ อย้่โรงพยาบาลอุ่นใจ รวมิถูึงบ่นตัด้พ้อถูึง The person context: ป่ระวัติชีวิต ความิเป่็นอย้่ บุคลิกภาพ งานอด้ิเรก กิจวัตรป่ระจำวัน

ภรรยาที�ชอบบ่นและท้อแท้กับการพาผู้้้ป่่วยมิาโรงพยาบาลและต้องคอยพามิาเจาะระบายน�ำในช่องท้อง และด้้แล The proximal context: อาชีพ ครอบครัว บทบาทห้น้าที� เพ่�อน คนรอบตัว
ป่ัญห้าต่าง ๆ ให้้มิาโด้ยตลอด้เวลาเพ้อ จริง ๆ ลุงก็อยากช่วยเห้ล่อตัวเองให้้ได้้มิากกว่านี� พยายามิเลิกเห้ล้านะ แต่ The distal context: ชุมิชน ศาสุนา วัฒนธรรมิ การเข้าถูึงระบบบริการสุาธารณ์สุุข

7 8